داغ کردن کارت گرافیک مشکل شایعی است که باعث کاهش عمر مفید این قطعه و خاموشی ناگهانی سیستم می شود. در صورتی که نسبت به افزایش حرارت GPU بی توجه باشید، این بخش سخت افزاری به طور کامل خراب می شود. حتی این احتمال وجود دارد که سایر اجزای رایانه نیز آسیب ببینند.
در چنین شرایطی به اجبار باید هزینه زیادی را بابت تعمیر لپ تاپ یا کامپیوتر رومیزی خود بپردازید. به همین دلیل اگر گیمر هستید یا نرم افزارهای سنگین گرافیکی را اجرا می کنید، باید به نحوی جلوی داغ شدن کارت گرافیک را بگیرید. در ادامه دلایل دمای بالای GPU و نحوه برطرف کردن این مشکل را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
دلیل داغ کردن کارت گرافیک چیست؟
واحد GPU از جمله اجزای اصلی رایانه است که وظیفه آنالیز داده های تصویری را بر عهده دارد. وجود این قطعه سخت افزاری جهت انجام کارهایی مانند وب گردی، اجرای بازی های پیشرفته و انجام رندرهای سنگین الزامی است. بنابراین داغ کردن کارت گرافیک بسیار چالش زا بوده و عملکرد سیستم را مختل می کند. به طور کلی دلایل زیر در افزایش دمای جی پی یو نقش دارند:
بار کاری بیش از حد
هرچه حجم کار سیستم بالاتر باشد، پردازنده گرافیکی با شدت بیشتری به فعالیت می پردازد، بنابراین طبیعی است که گرم تر شود. برای مثال هنگام اجرای بازی های سنگین یا نرم افزارهای گرافیکی پیچیده به دلیل بار کاری بیش از حد شاهد داغ کردن GPU خواهید بود.
انسداد دریچه های هوا
چنانچه هوا نتواند در محفظه لپ تاپ یا کیس کامپیوتر جریان پیدا کند، کارت گرافیک بیش از حد داغ می شود. این مسئله معمولاً زمانی پیش می آید که دریچه های هوا با گرد و غبار مسدود شده باشند.
نصب برنامه های ناسازگار
بسیاری اوقات منشأ داغ شدن کارت گرافیک نصب نرم افزارهای ناسازگار است. معمولاً برنامه هایی که با سیستم سازگاری نداشته باشند، فشار مضاعفی را بر کارت گرافیک وارد می سازند. در این حالت پردازنده عملکرد مناسبی نخواهد داشت و دمای آن به طور غیر عادی بالا می رود.
نصب درایورهای جدید
اگر جدیداً درایورهای دستگاه را ارتقاء داده اید، به احتمال زیاد داغ کردن کارت گرافیک به این موضوع ارتباط دارد. این اختلال هنگامی رخ می دهد که واحد GPU قدیمی بوده و با درایورهای جدید سازگاری نداشته باشد.
عملکرد نامناسب سیستم خنک کننده
عملکرد ناقص سیستم خنک کننده عامل دیگری است که دمای کارت گرافیک لپ تاپ یا کامپیوتر رومیزی را افزایش می دهد. کافی نبودن سرمایش می تواند به علت تجمع گرد و غبار روی فن ها یا هیت سینک جی پی یو باشد. خرابی فن ها، آسیب دیدن هیت سینک و ضعیف بودن جریان هوا در کیس نیز نتیجه مشابهی را به دنبال دارند.
قدیمی بودن پردازنده گرافیکی
در صورتی که پردازنده گرافیکی دستگاه قدیمی باشد، از نرم افزارهای جدید و پیشرفته پشتیبانی نمی کند. علاوه بر آن با سایر قطعات سخت افزاری رایانه نیز سازگار نخواهد بود. این ناسازگاری نهایتاً می تواند به افزایش دما و صدمه دیدن GPU ختم شود.
اورکلاک کردن کارت گرافیک
یکی از اصلی ترین دلایل داغ کردن کارت گرافیک اورکلاکینگ این قطعه سخت افزاری است. فرآیند اورکلاک کردن عملکرد پردازنده گرافیکی را به میزان قابل توجهی بهبود می بخشد. اما به دلیل فشار بیش از حد بر سیستم خنک کننده رایانه و جی پی یو دما را به مرحله بحرانی می رساند.
آسیب های فیزیکی
هرگونه آسیب فیزیکی به کارت گرافیک می تواند به گرم شدن بیش از حد آن بینجامد. برای مثال چنانچه باله های هیت سینک دچار خمیدگی شوند، عملکرد GPU مختل شده و حرارت آن به طور ناگهانی بالا می رود.
تخریب خمیر حرارتی
خمیر حرارتی موظف است گرما را از قالب کارت گرافیک بگیرد و به بخش هیت سینک انتقال دهد. چنانچه این خمیر خراب شود، قادر به انجام وظایف خود نخواهد بود، بنابراین دمای پردازنده گرافیکی افزایش می یابد.
علائم و نشانه های داغ کردن GPU
آگاهی کافی از علائم داغ کردن کارت گرافیک به شما کمک می کند تا بتوانید جلوی آسیب های گسترده تر را بگیرید. به طور کلی رایج ترین نشانه های گرمای نامتعارف جی پی یو عبارتند از:
دماهای بالا و مداوم
حرارت غیر طبیعی واحد پردازنده گرافیکی نشان می دهد که این قطعه بنا به دلایلی تحت فشار زیاد قرار گرفته است. جهت نظارت بر دمای جی پی یو می توانید از نرم افزارهایی استفاده کنید که به این منظور طراحی شده اند. از جمله این برنامه ها MSI Afterburner است که به شما اجازه می دهد دمای کارت گرافیک را رصد کنید و کارکرد آن را بسنجید.
صدای بلند فن
هنگامی که دمای پردازنده گرافیکی افزایش می یابد، فن ها با سرعت بیشتری می چرخند تا بتوانند حرارت ایجاد شده را از سیستم خارج نمایند. بنابراین اگر متوجه شدید که فن ها با سرعت و صدای زیاد کار می کنند، احتمالا GPU بیش از حد داغ شده است.
ظهور پیغام خطا هنگام اجرای بازی
گاهی اوقات حین اجرای بازی های سنگین و پرحجم یک سری پیغام های خطا روی مانیتور رایانه دیده می شود. ظهور پیغام خطا هنگام اجرای بازی نشانه داغ کردن کارت گرافیک و تحت فشار قرار گرفتن آن است.
افت عملکرد کامپیوتر
زمانی که دمای پردازنده گرافیکی به حد بحرانی می رسد، بازی ها و نرم افزارهای سنگین با تاخیر اجرا می شوند. حتی امکان دارد لپ تاپ یا کامپیوتر شما فریز شود یا از کار بیفتد.
خاموشی ناگهانی سیستم
موقعی که دمای کارت گرافیک به طور غیر طبیعی بالا می رود، برای پیشگیری از صدمات دائمی سیستم ناگهان خاموش می شود. البته این حالت را هنگامی خواهید دید که در حال اجرای یک نرم افزار یا بازی پر حجم باشید.
ظاهر شدن المان های اضافی بصری روی صفحه نمایش
یکی از واضح ترین نشانه های افزایش حرارت واحد GPU پدیدار شدن المان های اضافی بصری روی نمایشگر دستگاه است. به عنوان مثال احتمال دارد مربع های رنگارنگی را روی مانیتور ببینید. سوسو زدن صفحه نمایش، پارگی تصویر، بهم ریختن رنگ و… نیز از دیگر علائمی هستند که خبر از داغ کردن کارت گرافیک می دهند.
ظاهر شدن صفحه آبی ویندوز
اگر هنگام کار با رایانه مکرراً با صفحه آبی روبرو می شوید، به احتمال زیاد پردازنده گرافیکی بیش از حد گرم شده است. در چنین شرایطی ابتدا سیستم هنگ می کند، سپس ریستارت شده و صفحه آبی ظاهر می شود.
چگونه دمای کارت گرافیک را پایین بیاوریم؟
برای حل مشکل داغ شدن GPU و کمک به بهبود عملکرد سیستم رایانه ای خود می توانید از راه کارهای زیر کمک بگیرید:
تمیز کردن کامپیوتر
بهتر است هر چند وقت یک بار دریچه های هوای کامپیوتر خود را تمیز کنید تا برقراری جریان هوا مانع افزایش دمای پردازنده گرافیکی شود. همچنین با استفاده از یک دستمال آغشته به الکل هیت سینک و فن های سیستم خنک کننده دستگاه را پاک کنید. از آنجا که این کار نیازمند جداسازی سیستم خنک کننده از واحد GPU است، در صورت مبتدی بودن حتما از کارشناسان نمایندگی ایسوس کمک بگیرید.
مدیریت بار کاری رایانه
برای پیشگیری از داغ کردن کارت گرافیک سعی کنید، بار کاری سیستم را کاهش دهید. به عنوان مثال می توانید با استفاده کنترل پنل NVIDIA اقدام به فعال سازی حالت صرفه جویی در انرژی نمایید. همچنین بد نیست تنظیمات گرافیکی نرم افزارها یا بازی ها را کاهش دهید تا فشار کمتری به جی پی یو وارد شود.
ارتقاء کارت گرافیک قدیمی یا ناسازگار
راه کار دیگر جهت کنترل دمای کارت گرافیک ارتقاء آن و استفاده از یک نمونه جدید و سازگار است. اهمیت این مسئله مخصوصا زمانی بیشتر می شود که بخواهید از نرم افزارها و گیم های پیشرفته استفاده کنید.
به روز رسانی درایورها
آپدیت منظم درایورهای GPU نیز مانع گرم شدن بیش از حد آن می شود. البته ممکن است درایورهای ارتقاء یافته با پردازنده گرافیکی ناسازگار باشند و شدت مشکل را دوچندان کنند.
کاهش ولتاژ کارت گرافیک
کم کردن ولتاژ جی پی یو ترفند دیگری است که انرژی مصرفی سیستم را کاهش می دهد، بدون این که عملکرد آن دچار افت شود. برای جلوگیری از داغ کردن کارت گرافیک و کاهش ولتاژ آن می توانید از برنامه هایی مانند EVGA Precision X1 استفاده کنید.
ارتقاء سیستم خنک کننده
راه حل دیگر این است که سیستم خنک کننده استوک GPU را با یک نمونه جدیدتر و کارآمدتر جایگزین نمایید. برای مثال بهتر است اقدام به تهیه یک هیت سینک بزرگ تر با تعداد لوله های حرارتی زیادتر کنید. خنک کننده مایع و افزودن بر تعداد فن ها نیز از دیگر اقداماتی هستند که باعث خنک نگه داشتن کارت گرافیک می شوند.
مانیتورینگ دمای کارت گرافیک
مانیتور کردن و ارزیابی مرتب دمای کارت گرافیک از داغ شدن پیش از حد آن پیشگیری می کند. به این منظور می‌توانید از برنامه های معروفی نظیر NZXT CAM، HWMonitor و… بهره ببرید. نرم افزارهای مذکور دمای پردازنده گرافیکی را ردیابی می کنند، سپس هشدارهایی را در این رابطه ارائه می دهند.
تعویض خمیر حرارتی GPU
اگر مکرراً با مشکل داغ کردن کارت گرافیک مواجه می شوید، احتمالا زمان تعویض خمیر حرارتی رسیده است. در چنین شرایطی نخست باید سیستم خنک کننده جی پی یو را با احتیاط خارج نمایید. سپس کلیه سطوح قالب پردازنده گرافیکی و بخش هیت سینک را به دقت تمیز کنید. حالا با استفاده از یک پارچه آغشته به الکل ایزوپروپیل خمیر حرارتی فرسوده و قدیمی را پاک نمایید. در گام بعدی به اندازه یک نخود خمیر حرارتی بردارید و به واحد جی پی یو بچسبانید.
حالا با استفاده از ابزار پخش کننده خمیر را به طور مساوی در قالب کارت گرافیک پخش کنید. نهایتاً سیستم خنک کننده را به محل قبلی آن برگردانید و عملکرد دستگاه را تست نمایید. لازم به ذکر است پروسه تعویض خمیر حرارتی جی پی یو نیاز به تجربه و تخصص بالا دارد. لذا در صورتی که مهارت کافی ندارید، بهتر است این کار را به تکنسین های حرفه ای نمایندگی ایسوس بسپارید.
راهکارهای جلوگیری از گرم شدن کارت گرافیک
پس از شناخت دلایل اصلی و نشانه های گرم شدن کارت گرافیک، نوبت به راهکارهایی می‌رسد که با استفاده از آن‌ها می‌توان از افزایش دمای بیش از حد GPU جلوگیری کرد. در این بخش به مجموعه‌ای از روش های کاربردی و مؤثر اشاره می‌کنیم که اجرای آن‌ها از آسیب های احتمالی به کارت گرافیک جلوگیری می کند.
بررسی عملکرد صحیح فن های کارت گرافیک
اولین اقدام مهم، اطمینان از عملکرد درست فن های خنک‌کننده کارت گرافیک است. چنانچه فن ها به درستی عمل نکنند، تهویه حرارت به درستی انجام نمی شود و گرمای انباشته باعث افت کارایی یا آسیب دیدن GPU خواهد شد. در صورت خرابی فن، تعویض آن ضروری است. اما اگر فن ها سالم هستند، با استفاده از نرم‌افزارهایی مانند MSI Afterburner سرعت چرخش آن ها را متناسب با دمای کارت گرافیک تنظیم کنید. برای این کار، کافی است وارد تنظیمات برنامه شوید و در بخش Fan، تنظیمات دلخواه را اعمال کنید.
پاک سازی سیستم خنک‌کننده کارت گرافیک
انباشت گرد و غبار روی فن و هیت‌سینک یکی از دلایل رایج افزایش دمای کارت گرافیک است. برای مقابله با این مشکل، باید خنک‌کننده GPU را باز کرده و به دقت تمیز کنید. استفاده از کمپرسور هوا یا دستمال آغشته به الکل برای پاک سازی پره‌ها و بدنه فن‌ها تأثیر چشمگیری در بهبود تهویه دارد. حتماً پس از تمیزکاری، کارت گرافیک را به‌طور کامل خشک کرده و سپس دوباره نصب کنید. اگر قصد دارید لپ تاپ را تمیز کنید و تجربه‌ای در این زمینه ندارید، این کار را به یک تکنسین حرفه‌ای بسپارید.
غیرفعال سازی تنظیمات اورکلاک
اگر کارت گرافیک شما اورکلاک شده باشد، گرمای بیشتری تولید خواهد کرد. گرچه اورکلاک باعث افزایش توان پردازشی می شود، اما در مقابل فشار حرارتی بالاتری را نیز به GPU تحمیل می‌کند. در صورتی که با مشکل داغ شدن مواجه هستید، تنظیمات اورکلاک را به حالت اولیه برگردانید. با استفاده از برنامه هایی مانند GPUZ یا Afterburner بررسی کنید که آیا کارت گرافیک شما اورکلاک شده یا خیر و در صورت لزوم آن را به تنظیمات کارخانه بازگردانید.
تمیز کردن کامل سیستم و بهبود گردش هوا
گردش مناسب هوا درون کیس نقش کلیدی در خنک نگه داشتن قطعات داخلی از جمله کارت گرافیک دارد. هرگونه انسداد در مسیر جریان هوا باعث افزایش دما خواهد شد. بنابراین به‌صورت دوره‌ای فضای داخلی کیس را تمیز کرده و از نبود گرد و غبار، کابل‌های مزاحم یا اجزای اضافی در مسیر گردش هوا مطمئن شوید. در صورت نیاز، نصب فن های اضافی یا ارتقای سیستم تهویه تأثیر بسزایی در کاهش دمای قطعات دارد.
ارتقاء کارت گرافیک های قدیمی یا ناسازگار
اگر از کارت گرافیک های قدیمی یا مدل هایی استفاده می‌کنید که با نرم‌افزارها و بازی‌های امروزی همخوانی ندارند، احتمال داغ شدن آن بسیار زیاد است. این مدل ها به دلیل توان پردازشی پایین‌تر، تحت فشار زیاد قرار می‌گیرند و گرمای بیشتری تولید می‌کنند.
در چنین شرایطی ارتقاء کارت گرافیک بهترین راه حل می باشد. برای مثال، کارت گرافیک RX 6600 XT با حافظه ۸ گیگابایتی، یکی از گزینه‌های اقتصادی و قدرتمند بازار است که عملکرد خوبی در اجرای بازی ها دارد و نسبت به بسیاری از مدل های هم‌رده قیمت مناسب تری دارد.
تعویض خمیر حرارتی کارت گرافیک
یکی از دلایل داغ شدن سریع GPU، فرسوده شدن یا خشک شدن خمیر حرارتی است. این ماده رسانای حرارتی میان پردازنده گرافیکی و هیت‌سینک قرار می‌گیرد و نقش مهمی در انتقال گرما دارد. اگر این خمیر عملکرد درستی نداشته باشد، گرما به‌درستی منتقل نمی‌شود و دمای کارت به‌سرعت افزایش می‌یابد. تعویض خمیر حرارتی فرآیندی حساس است که نیاز به دقت بالایی دارد. اگر تجربه کافی در باز کردن قطعات سخت افزاری ندارید، این کار را به یک تکنسین حرفه‌ای بسپارید.
به‌روزرسانی درایورهای کارت گرافیک
همواره درایور کارت گرافیک خود را به‌روز نگه دارید، زیرا سازندگان آن با ارائه نسخه‌های جدید، عملکرد و پایداری GPU را بهبود می بخشند و مشکلات نرم‌افزاری را برطرف می‌کنند. با این حال، باید در به‌روزرسانی درایورها دقت داشته باشید. گاهی نسخه های جدید با برخی مدل ها ناسازگار هستند و باعث ناپایداری یا حتی داغ شدن بیشتر کارت می شوند. بنابراین پیش از به روزرسانی، حتماً با مدل دقیق کارت خود مطابقت نسخه جدید را بررسی کنید.
مدیریت و کاهش فشار کاری کارت گرافیک
اجرای هم زمان چند فعالیت گرافیکی سنگین، مثل بازی، ویرایش ویدیو و طراحی سه‌بعدی، باعث افزایش بار پردازشی GPU می‌شود. این فشار بالا نه‌تنها منجر به افزایش دمای کارت گرافیک می‌شود، بلکه در بلند مدت به فن ها، مدارها و سایر اجزای سخت‌افزاری آسیب می زند. بنابراین هنگام انجام کارهای سنگین، فرآیندهای غیرضروری را ببندید و از اجرای هم زمان چند وظیفه سنگین خودداری کنید تا کارت گرافیک با عملکرد پایدار و دمای متعادل به کار خود ادامه دهد.
